8 ایرانی در فهرست 1000 هنرمند برتر قرن 21 - باتسک

به گزارش اعتماد، هر سال ماه اکتبر، آرت پرایس - مهم ترین مرجع مارکت هنر جهان- در کنار فیاک - موسسه نمایشگاه های بین المللی پاریس- گزارشی را منتشر می نمایند که متر و معیاری مهم برای تحلیل و آنالیز شرایط هنر معاصر جهان، از دو جنبه اقتصادی و هنری است. این دو مرجع هر سال فهرستی از 500 هنرمند برتر جهان منتشر می نمایند که همیشه نام هایی ایرانی نیز در این فهرست مشاهده شده است.

سال گذشته در فهرست 500 هنرمند برتر جهان، نام شش هنرمند ایرانی شامل فرهاد مشیری در رتبه 167، کوروش شیشه گران در رتبه 258، رضا درخشانی در رتبه 329 و وای. زی. کامی (کامران یوسف زاده) در رتبه 355، علی بنی صدر در رتبه 356 و شیرین نشاط در رتبه 499 به چشم می خورد.

سال جاری آرت پرایس و فیاک، فهرستی از 1000 هنرمند برتر قرن 21 را منتشر کردند که هشت هنرمند ایرانی هم در این فهرست مشاهده می گردد.

در رتبه بندی فهرست 1000 هنرمند برتر قرن 21، فرهاد مشیری در رتبه 124، شیرین نشاط در رتبه 201، علی بنی صدر در رتبه 355، رضا درخشانی در رتبه 399، کوروش شیشه گران در رتبه 487، افشین پیرهاشمی در رتبه 605، صداقت جباری در رتبه 901 و رکنی حائری زاده در رتبه 943 قرار دارند.

آرت پرایس به عنوان منتشرنماینده این فهرست، نقشی راهبردی در ارایه بانک اطلاعات هنرمندان جهان دارد. چیزی که اهمیت این فهرست را نشان می دهد این است که این 1000 هنرمند از بین بیش از 500 هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده اند. این موسسه اطلاعات مورجهانز برای این رتبه بندی را به وسیله موسسات اصلی حراج، گالری های جهان و مجموعه داران تهیه می نماید.

آرت پرایس با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد میلیون اثر هنری از سال 1700 میلادی به این سو به تحلیل های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد. در صدر این رتبه بندی نام های ژان میشل باسکیه، جف کونز، دیمن هرست، کریستوفر وول، زِنگ فِنژی، ریچارد پرینس، پیتر دویگ، ژانگ شیائوگانگ، یوشیتومو نارا و کیت هرینگ قرار گرفته است.

براساس این گزارش، فرهاد مشیری در بین هنرمندان معاصر ایرانی هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در حراج ها داشته است. بیشترین قیمت چکش خورده برای فروش اثری از این هنرمند نئوپاپ ایرانی، یک میلیون دلار بوده است و مجموع 128 اثر فروش رفته از او حد فاصل دو دهه گذشته ارزشی برابر با 24 میلیون دلار داشته است. نام او در سال 2019 هم در رتبه 167 فهرست 500 هنرمند برتر جهان قرار داشت که این رتبه در فهرست هزار هنرمند برتر به 128 ارتقا پیدا نموده است.

در رتبه بعدی شیرین نشاط قرار گرفته است که مجموعا 548 اثر از او به مبلغ 8/13 میلیون دلار فروخته شده و گرانبهاترین اثرش 269 هزار دلار به فروخته شده است.

سومین هنرمند ایرانی این فهرست، علی بنی صدر است که مجموعا 27 اثر از او به مبلغ 5/6 میلیون دلار به فروش رفته. بالاترین رقمِ فروش رفته برای یک اثر او، 557 هزار دلار بوده است.

چهارمین هنرمند رضا درخشانی است که 84 اثر او به قیمت 6/5 میلیون دلار فروخته شده و گران ترین اثرش 274 هزار دلار بوده است.

در صندلی بعدی، کوروش شیشه گران قرار گرفته است که 50 اثر از او در حراج ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش 3/4 میلیون دلار بوده است. بالاترین رقم فروش رفته برای یک اثر او، 333 هزار دلار بوده است.

در صندلی بعدی، افشین پیرهاشمی قرار گرفته است که 42 اثر از او در حراج ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش 1/3 میلیون دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش خورده برای تابلو های او 554 هزار دلار بوده است. رتبه هفتم هم در اختیار صداقت جباری است که 20 اثر او به قیمت 8/1 میلیون دلار در حراج ها خریداری شده و 433 هزار دلار، گرانبهاترین اثر فروخته شده اوست. در رتبه هشتم هنرمندان ایرانی نام رکنی حائری زاده به چشم می خورد که که 43 اثر از او در حراج ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش 7/1 میلیون دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش خورده برای تابلو های او 221 هزار دلار بوده است.

همه سود حاصل از فروش این آثار البته به جیب هنرمند نمی رود. درصد بسیار این مبالغ، بنا به عُرف جهانی هنر به مجموعه داران و فروشندگان می رسد که اثری از این هنرمندان را در حراج های مختلف عرضه نموده اند. به زبان ساده، این رقم ها به جیب صاحب اثر می رود. در موارد اندک شخص هنرمند، صاحب اثر است و در اغلب موارد صاحبِ اثر مجموعه داران و گالری داران هستند.

شاخص قیمت آثار این هنرمندان از حراج های لندن، دوبی، پاریس و تهران به دست آمده است. حراج های خارج از این منطقه معمولا در لندن برگزار می گردد که گاهی اوقات رکورد فروش های جدیدی در آن به جا گذاشته می گردد. حراج های دوبی و لندن معمولا محل خوبی برای عرضه آثار گرانبها و فروش آثار با قیمت های نجومی است. زمانی نیویورک نیز فرصت خوبی به شمار می آمد، اما از سال2010 نقش چندان پررنگی از این حیث ایفا نمی نماید. بعضی هنرمندان ایرانی که در حراج های دوبی حضور مستمری داشته اند، شاخص قیمت فروش بیشتری را از آن خود نموده اند. نکته قابل توجه اینکه حراج هایی که تا پیش از این در دوبی برگزار می شدند، کوشش خود را می نمایند تا بتوانند فرصت و محلی برای رشد هنرمندان خاورمیانه و حاشیه خلیج فارس باشند.

حراج تهران نیز هم اینک یکی از حراج های قدرتمند منطقه خاورمیانه به حساب می آید که هرچند بین المللی نیست و تنها روی هنرمندان ایرانی تمرکز دارد؛ بااین حال فروش هایش مورد استناد موسسات و مراجعی، چون آرت پرایس و فیاک قرار می گیرد.

در گزارش آرت پرایس در تحلیل شرایط بازار هنری ایرانیان چنین آمده است: مسائل اجتماعی و چالش های جامعه مدرن ایران، از جمله موضوع های آثار هنری هنرمندان ایرانی بوده است. آثار این هنرمندان که غالبا در امریکا و امارات به نمایش گذاشته می شوند، نشان دهنده زندگی روزانه و فضای سیاسی- اجتماعی ایران هستند، درعین حال که در آن ها کوشش شده با تعصبات و ذهنیتی که در غرب در قبال ایران وجود دارد، مقابله نمایند.

در ادامه گزارش می خوانیم: همان طورکه جو حاکم بر ایران میان سنت و مدرنیته مانده است، هنرمندان ایرانی نیز شوق خلاقانه خود را با ادای احترام به سنت، ترکیب می نمایند. آثار آن ها که ریشه در تاریخ دارد و به نوعی آگاهی سیاسی می دهد، در موزه های بانفوذی، چون موزه مدرن تیت لندن، مرکز فرهنگی هنری ژرژ پمپیدو در پاریس و گوگنهایم در نیویورک توجه ها را به خود جلب نموده اند؛ به طوری که این موزه ها مشتاق به نمایش آثار جدید این هنرمندان هستند و گالری های هنر، خانه های حراج، مجموعه دار ها و دیگر عوامل جهانی هنر نسبت به آثار این هنرمندان کنجکاوی زیادی نشان می دهند.

مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه بندی، حجم فروش آثار هنرمندان، حدفاصل ژانویه 2000 تا تا سی ام ژوئن 2020 بوده است و درعین حال بیشترین رقمِ حاصل از چکش خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه بندی دخیل بوده است. در صدر فهرست 1000 هنرمند برتر قرن 21، نام چهره مشهور هنر امریکا، ژان میشل باسکیه، به چشم می خورد. باسکیه با حجم کلی فروش 2/1 میلیارد دلار در حراج های بین المللی، پرفروش ترین هنرمند معاصر جهان طی دو دهه گذشته محسوب می گردد.

باسکیه (زاده 22 دسامبر 1960 - درگذشته 12 آگوست 1988) اولین نقاش امریکایی- آفریقایی تبار بود که به شهرت بین المللی رسید. او ابتدا به عنوان یک هنرمند گرافیست در نیویورک و بعد در دهه 1980 به عنوان یک هنرمند سبک نئواکسپرسیونیسم مشهور شد. او در 27 سالگی در بی پولی درگذشت؛ درحالی که نقاشی هایش الهام بخش هنرمندان نوگرا بود و به قیمت های گران فروخته می شد.

بنا به گزارش آرت پرایس هم اکنون مارکت هنر معاصر 15 درصد از گردش اقتصادی مارکت هنر جهان را در اختیار دارد. این در حالی است که این درصد در سال 2000 تنها 8/2 درصد بود. در این بین هنر خاورمیانه روز به روز در حال رشد و دگرگونی است. بین سال های 2006 تا 2008 حراج های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند، خصوصا حراج سال 2006 کریستیز در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به عرصه های جهانی راه پیدا کند.

مجموع فروش حراج کریستیز دوبی در آوریل 2008 رکورد جدیدی در تاریخ حراج های خاورمیانه (بخش هنر مدرن و معاصر) برجای گذاشت. به نظر می رسد علاقه بین المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصا ایرانی ها و عرب ها رو به رشد است و این موضوع بسیارمهمی است؛ از آن رو که بسیاری از این هنرمندان در دهه های گذشته فرصت ارایه آثار خود را در عرصه جهانی نداشته اند. قطعا در آثار هنرمندان ایرانی، رگه هایی از کیفیت و عظمت وجود دارد که این چنین مورد تحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه داران و خریداران اروپا، امریکا و سایر نقاط جهان قرار گرفته است.