هدر رفتن 125 میلیون دلار فقط با یک اشتباه! - باتسک

به گزارش خبرنگاران، بد نیست بدانید که دانشمندان باهوش و بزرگی که به ناسا راه یافته اند نیز مصون از خطا و اشتباه نیستند. این گزارش، داستان یکی از همین اشتباهات است که بنا بر اعلام ناسا، یک اشتباه 125 میلیون دلاری در راه ارسال فضاپیمای مریخی ناسا بوده است.

دستگاه های اندازه گیری

همه چیز به یکاهای اندازه گیری متریک برمی گردد!

دستگاه متریک یک دستگاه اندازه گیری ده دهی(بر پایه عدد 10) است. این دستگاه برای اولین بار در فرانسه در سال 1791 پذیرفته شده و هم اکنون پایه دستگاه اندازه گیری در تمامی کشورهای دنیا به جز ایالات متحده، لیبریا و برمه است. هر چند قصد آغازکنندگان این دستگاه، ایجاد دستگاهی بود که برای تمام مردم به طور برابر قابل استفاده باشد(از نظر تئوری)، اما معین شد که نمونه های نخستین برای نگهداری باید زیر نظر حکومت یا قدرت خاصی قرار بگیرند.

تا قبل از سال 1875، نمونه های نخستینِ اندازه گیری به وسیله دولت فرانسه نگهداری می شد، اما بعد از آن به دست یک نهاد فراحکومتی به نام کنفرانس عمومی وزن ها و اندازه ها سپرده شد و در سال 1960، این نهاد، سامانه استاندارد بین المللی یکاها یا همان سیستم معروف SI را به عنوان جایگزین دستگاه متریک منتشر کرد.

دستگاه بین المللی یکاها که با SI شناخته می گردد، دستگاه بین المللی استاندارد شده ای برای سنجش کمیت ها بر حسب یکاها(واحدها) است. این سامانه در سال 1960 پایه گذاری شد. توجه به این موضوع لازم است که اگرچه در چند کمیت اصلی مانند طول، جرم و زمان یکاهای این دستگاه با دستگاه متریک مشترک و پذیرفته شده است، اما با این حال در بسیاری از کمیت های اصلی و فرعی دیگر مانند کلوین و درجه سلسیوس یا ژول و کیلوکالری با هم تفاوت دارند و نباید این دستگاه را با دستگاه متریک اشتباه گرفت. دستگاه SI در واقع نوع پیشرفته و بین المللی دستگاه متریک است.

مدارگرد اقلیمی مریخ

مدارگرد اقلیمی مریخ(MCO) یک کاوشگر فضایی رباتیک 338 کیلوگرمی بود که به وسیله ناسا در تاریخ 11 دسامبر 1998 برای مطالعه سیاره سرخ و به عنوان یک رله ارتباطی برای کاوشگر قطبی مریخ به فضا پرتاب شد. اما در بدو ورود این فضاپیما به مدار مریخ، اتفاق عجیب و ناگواری رخ داد و همه چیز اشتباه پیش رفت.

ناسا در این بیانیه نوشت: این مدارگرد در ساعت 09:00:46 به وقت ساعت هماهنگ دنیای در تاریخ 23 سپتامبر 1999، ورود به مدار مریخ را همانطور که برنامه ریزی شده بود، آغاز کرد. قرار بود این فضاپیما پس از عبور از پشت مریخ، تماس خود را دوباره با زمین برقرار کند، اما متاسفانه پس از رفتن به پشت مریخ، هیچ سیگنالی از این فضاپیما دریافت نشد.

قرار بود این فضاپیما پس از عبور از پشت مریخ، تماس خود را دوباره با زمین برقرار کند، اما متاسفانه پس از رفتن به پشت مریخ، هیچ سیگنالی از این فضاپیما دریافت نشد.

ناسا به همین مناسبت، تحقیقاتش را آغاز کرد و به سرعت متوجه شد که یک خطای ناوبری به علت ارسال نادرست فرمان از زمین، موجب این اتفاق شده است.

داستان از این قرار بوده که فرمانی که از زمین برای این فضاپیما ارسال شده در سیستم واحدهای انگلیسی یعنی پوند-ثانیه و بدون تبدیل به یکای مربوطه در سیستم متریک یعنی نیوتن-ثانیه ارسال شده است.

اگرچه ممکن است این موضوع چندان مهم به نظر نرسد، اما سفر و ماموریت فضایی یک کار علمی بسیار دقیق و مستلزم توجه بسیار زیاد است و همین اشتباه به ظاهر کوچک باعث شد که مدارگرد اقلیمی مریخ در مدار مشخص شده خود قرار نگیرد و ماموریت با 140 تا 150 کیلومتر اختلاف روبرو گردد.

بنابراین به علت این اشتباه، مدارگرد اقلیمی مریخ(MCO) در ارتفاع تقریبی 57 کیلومتری در جو مریخ سقوط کرد و تکه تکه شد و سوخت. در نتیجه، دیگر هیچ سیگنالی از آن دریافت نشد و این فضاپیما برای همواره گم شد.

مدارگرد اقلیمی مریخ یک کاوشگر فضایی رباتیک به وزن 638 کیلوگرم بود که به وسیله ناسا در 11 دسامبر 1998 برای مطالعه اقلیم و جو مریخ و تغییرات سطحی این سیاره و به عنوان بخشی از برنامه نقشه بردار 98 مریخ جهت رله ارتباطی قطب نشین مریخ به فضا پرتاب شد. با این حال در 23 سپتامبر 1999 ارتباط فضاپیما پس از ورود به درج مداری با تیم عملیات قطع شد، به این علت که خروجی نرم افزار کامپیوتری ایستگاه زمینی بر پایه واحدهای اندازه گیری آمریکایی بود و از یکای پوند-نیرو به جای نیوتن-ثانیه در دستگاه بین المللی یکاها که در قرارداد میان ناسا و شرکت لاکهید مارتین اسپیس سیستمز مشخص شده بود، استفاده می کرد. به علت این اشتباه، فضاپیما در راستا خود به سطح مریخ بسیار نزدیک شد و در اتمسفر آن از بین رفت.

درج مداری یا پهلوگیری مداری(Orbit insertion) مجموعه ای از عملیات و مانورهای فضایی متشکل از شتاب برای پروازهای فضایی برای تنظیم حرکت فضاپیما است که به ویژه برای ورود به مداری پایدار در اطراف ماه، قمر، سیاره، سیارک یا هر جرم آسمانی دیگر از آن استفاده می گردد. این مانور مداری می تواند شامل کاهش سرعت تا کمی بالاتر از اندازه سرعت گریز بدنه مربوط یا شتاب گیری از سرعت پایین تر برای رسیدن به آن نسبت سرعت گریز به سرعت باشد. هدف از اینگونه مانورها بعلاوه ممکن است قرارگرفتن در یک مدار انتقال باشد. به عنوان مثال اصطلاح درج مداری نزولی وجود دارد. به این روش تزریق مداری نیز گفته می گردد.

یک فرهنگ مشکل آفرین

مهندس ریچارد کوک که در آن موقع مدیر پروژه های مریخی ناسا بود، می گوید که این اشتباه، تاریخی شد. وی می گوید: موضوع یکاها و واحدهای اندازه گیری از آن نقطه به بعد به یک موضوع در کتاب های درسی هر کودک تبدیل شده است و همه تعجب کردند که ما در آن موقع متوجه این اختلاف یکا نشدیم.

موضوع یکاها و واحدهای اندازه گیری از آن نقطه به بعد به یک موضوع در کتاب های درسی هر کودک تبدیل شده است و همه تعجب کردند که ما در آن موقع متوجه این اختلاف یکا نشدیم.

این داستان گویای این واقعیت است که حتی برترین نقشه ها و برنامه ها نیز ممکن است دارای اشکال باشند و چیزی به سادگیِ یک اختلاف در سیستم یکاها می تواند عواقب مخربی داشته باشد که علاوه بر میلیون ها دلار پول، وقت و انرژیِ گرانبهای دانشمندان را نیز هدر دهد.

با این حال، کوک معتقد است که این اتفاق، بیشتر یک حادثه بوده تا یک اشتباه، چرا که آن موقع یک فرهنگ عمومی در ناسا وجود داشت که در آن کارمندان ناسا خیلی تحت فشار قرار می گرفتند.

کوک می گوید: جمله بهتر، سریع تر، مقرون به صرفه تر شعارِ آن موقع بود. مطمئناً در آن پروژه کوشش می شد تا در ازای اندازه معینی پول، کارهای زیادی انجام گردد.

وی اضافه نمود: شاید برترین درسی که می توان از این رویداد غم انگیز گرفت این باشد که نباید برای ماموریت های با اهمیت نظیر ماموریت های اکتشاف سیاره ها عجله کرد یا از میانبر استفاده کرد.

حتما به همین علت است که ناسا در مأموریت های فعلی خود با نهایت دقت و احتیاط عمل می نماید. به عنوان مثال این اواخر شاهد بودیم که ناسا در پرتاب تلسکوپ فضایی گرانبهای جیمز وب با چنان دقت و احتیاطی عمل کرد که گاهی برای مخاطبان و علاقه مندان به پیگیری سفر مجذوب کننده این تلسکوپ فضایی، خسته کننده می شد. زیرا پس از تعویق چند ساله تاریخ مشخص شده اولیه برای پرتاب آن، مراحل توسعه، سرهم بندی و انتقال نهایی آن تا سکوی پرتاب نیز بسیار طولانی شد و حتی پرتاب آن به کوچکترین دلایل از جمله شرایط نامساعد هوا با تعویق روبرو می شد.

این اواخر شاهد بودیم که ناسا در پرتاب تلسکوپ فضایی گرانبهای جیمز وب با چنان دقت و احتیاطی عمل کرد که گاهی برای مخاطبان و علاقه مندان به پیگیری سفر مجذوب کننده این تلسکوپ فضایی، خسته کننده می شد.

امروزه ناسا نشان داده که از اشتباهات خود نظیر اشتباه در پروژه مدارگرد اقلیمی مریخ درس گرفته است و ماموریت های پیروز مریخی دو دهه اخیر آن پس از آن اتفاق، آن را گواهی می دهد. ماموریت هایی نظیر ارسال مریخ نوردهای حیرت انگیز فرصت، کنجکاوی و استقامت که سعی در شناخت هرچه بیشتر سیاره سرخ و کشف نشانه های حیات باستانی در زیر سطح آن و از بقایای دریاچه های باستانی آن دارند. زیرا همانطور که می دانیم، سیاره مریخ نخستین نامزد برای نام گرفتن به عنوان خانه دوم بشر است.