استاندارد آلایندگی یورو 5 را بشناسید ، آیا در ایران رعایت می گردد؟ - باتسک

خبرنگاران - پدیده آلودگی هوا که با ورود خودرو ها به خیابان ها در قرن بیستم ظاهر شد، امروز به یکی از دغدغه های اصلی دوستداران محیط زیست تبدیل شده است. در سال های اولیه، خودروسازان فقط به فکر فراوری خودرو های عظیم تر و مدرن تر بودند و به نرخ فراوری آلاینده ها و آنچه بر سر محیط زیست می آید، توجه چندانی نمی کردند.

با افزایش خودروها و مشاهده مطالعات جوّی که از افزایش آلاینده ها خبر می داد، دولت ها و نهادهای قانون گذاری در سراسر جهان برای کاهش میزان انتشار آلاینده های خودروها دست به کار شدند. به موازات این اتفاقات، اتحادیه اروپا نیز با هدف مهار آلودگی ناشی از وسایل نقلیه و خودرو ها، استانداردی برای انتشار گازهای آلاینده خودروهای فروخته شده در کشورهای اتحادیه اروپا تدوین کرد که به استانداردهای آلایندگی یورو معروف است.

استاندارد آلایندگی اروپا شامل چه مواردی است؟

استانداردهای آلایندگی اروپا میزان بیشینه مجاز برای انتشار گازهای آلاینده خودروهای جدید فروخته شده در کشورهای اتحادیه اروپا را تعریف می نماید. این استاندارد انتشار اکسیدهای نیتروژن (NOx)، هیدروکربن ها (THC)، هیدروکربن های بدون متان (NMHC)، مونوکسیدکربن (CO) و ذرات معلق (PM) را شامل می گردد. ناگفته نماند برای انواع مختلف خودرو استانداردهای گوناگونی در نظر گرفته شده است.

استانداردبودن پیشرانه با آزمایش آن در چرخه آزمون معینی آنالیز می گردد. پیشرانه های نامنطبق با این استاندارد در اروپا فروختنی نیستند؛ اما استانداردهای جدید برای خودروهای قبلی اعمال نمی گردد. هیچ اجباری در به کارگیری فناوری خاصی برای خودروها وجود ندارد.

اگرچه برای معین استاندارد، قابلیت های فناوری های دردسترس در نظر گرفته می گردد. مدل های کاملا جدید فناوری های خودرو باید چدیدترین استانداردها را رعایت نمایند. اما در صورت ایجاد تغییر اندک در فناوری در حال فراوری، می تواند با همان استاندارد قبلی کار کند.

انتشار دی اکسیدکربن

در اتحادیه اروپا، ناوگان حمل و نقل جاده ای 20 درصد از کل دی اکسید کربن را منتشر می نمایند که سهم خودروهای سواری از آن 12 درصد است. در پیمان کیوتو، کاهش 8 درصدی از سال 1990 تا سال 2012 برای انتشار این گاز معین شد.

نسبت مشارکت حمل ونقل جاده ای برای انتشار گاز دی اکسید کربن به تندی روبه افزایش بود و از 21 درصد در سال 1990 به 28 درصد در سال 2004 رسید؛ اما تا به امروز محدودیتی برای انتشار دی اکسید کربن خودروها معین نشده است.

امروزه، سهم حمل ونقل جاده ای اروپا در انتشار این گاز درمقایسه با کل انتشار در جهان 3.5 درصد برآورد می گردد؛ البته باید اطلاعات هر خودرو به مشتریان داده گردد تا مشتریان بتوانند برای خرید تصمیم گیری نمایند. در انگلستان، این اطلاعات با تصاویر رنگی نمایش داده می شوند تا عموم مردم متوجه شوند.

مراحل استانداردهای آلایندگی اروپا

در اتحادیه اروپا، استانداردهای سوخت یورو 1، یورو 2، یورو 3، یورو 4 و یورو 5 برای خودروهای سبک وجود دارد و برای خودروهای سنگین به جای عدد، از شماره های رومی استفاده می گردد (یورو I، یورو II و غیره). درادامه به خلاصه ای از استانداردها و زمان اجرا در اتحادیه اروپا و وسایل نقلیه هدف اشاره می گردد:

• یورو 1 (1993) برای خودروهای سواری و تراکتورهای سبک
• یورو 2 (1996) برای موتورسیکلت
• یورو 3 (2000) برای موتورسیکلت
• یورو 4 (2005) برای همه وسایل نقلیه
• یورو 5 (9-2008) برای وسایل نقلیه مسافری و تجاری سبک
• یورو 6 (2014) برای وسایل نقلیه مسافری و تجاری سبک

در زمینه سوخت ها، رهنمودهای زیست سوخت یا سوخت زیستی (Biofuel) سال 2001 می گوید 5.75 درصد سوخت فسیلی باید تا خاتمه سال 2010 با سوخت زیستی جایگزین گردد.

استاندارد یورو 5 چیست؟

دستورالعمل های استانداردهای آلایندگی یورو در سال 2009 با تدوین استاندارد آلایندگی یورو 5 مجددا شکل تازه ای به خود گرفت و آلایندگی ذرات معلق PM نیز به عوامل آنالیز شده اضافه شد.

طبق این استاندارد، استفاده از فیلتر DPF در تمامی خودرو های دیزلی اجباری است. این فیلترها قابلیت جذب 99 درصد ذرات جامد را دارند. همچنین برای نخستین بار در استاندارد یورو 5، خودروهای بنزینی مجهز به پیشرانه های GDI نیز به استفاده از فیلتر ذرات معلق ملزم شدند.

لازم به ذکر است میزان ذرات معلق فقط برای خودروهای بنزینی مجهز به پیشرانه های دارای سیستم تزریق مستقیم سوخت اعمال می گردد و مشمول سایر خودروها نخواهد شد.

تفاوت خودرو یورو 4 با یورو 5

تفاوت استاندارد یورو 4 با یورو 5 در وجود معیار جدید ترکیبات آلی فرّار است که روی خودروهای بنزینی اعمال می گردد. همچنین، میزان اکسیدهای نیتروژن در استاندارد یورو 5 سخت گیرانه تر از یورو 4 است. میزان ذرات معلق در استاندارد یورو 5 نیز محدودیت بیشتری روی خودروهای بنزینی و دیزلی اعمال می نماید که همین موضوع می تواند باعث بهبود کیفیت هوا گردد.

مونوکسیدکربن و هیدروکربن ها و اکسیدهای نیتروژن (NOx) سه معیار مشترک در هر دو استاندارد یورو 4 و یورو 5 به شمار می فرایند؛ درحالی که معیار جدیدی برای یورو 5 اضافه شده است که هیدروکربن های بدون متان نام دارد. تحت استاندارد یورو 4، یک موتورسیکلت نمی تواند بیش از 1،140 میلی گرم برکیلومتر مونوکسیدکربن منتشر کند؛ اما هم اکنون این میزان در استاندارد یورو 5 حداکثر به 1،000 میلی گرم برکیلومتر کاهش می یابد. همچنین، میزان هیدروکربن های بدون متان برای خودروهای تجاری سبک بنزینی 0/068 در استاندارد یورو 5 معین شده است؛ درحالی که این معیار برای خودروهای یورو 4 وجود نداشت.

هم اکنون، استاندارد یورو 4 محدودیت هایی در میزان مونوکسیدکربن (CO) و هیدروکربن ها (HC) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) اعمال می نماید. استاندارد یورو 5 علاوه بر کاهش میزان این آلاینده ها، محدودیتی در میزان هیدروکربن های بدون متان در اگزوز ایجاد می نماید و این مسئله عظیمی برای طراحان پیشرانه خواهد بود.

خودروهای یورو 5 در ایران

در سال های اخیر، شرکت های خودروسازی ایران خودرو و سایپا کوشش های زیادی برای رساندن کیفیت محصولاتشان به استانداردهای یورو 4 و سپس یورو 5 کردند. باوجوداین، به نظر می رسد هنوز این شرکت ها در رسیدن به کیفیت های مدنظر استاندارد یورو 5 با مشکل روبرو هستند.

فرشاد مقیمی، مدیرعامل وقت ایران خودرو، سال 1398 به اقدامات گسترده تحقیقاتی و فنی این شرکت به منظور تحقق اهداف زیست محیطی و فراوری خودروها با سطح استاندارد آلایندگی یورو 5 اشاره نمود و گفت: از آذر 1398، محصول پژو 206 تیپ دو با استاندارد آلایندگی یورو 5 فراوری شده است. بیشتر محصولات این خودروساز ازجمله خانواده 206، سمند، دنا، رانا، پژو پارس و 405 به مرور با استاندارد آلایندگی یورو 5 فراوری خواهند شد.

گروه خودروسازی سایپا نیز در کوشش برای بهبود کیفیت محصولاتش از سال 1395 برای فراوری پیشرانه های یورو 5 اقداماتی انجام داد. قرار بود خودروهای تیبا و ساینا و کوئیک در سال 1398 از پیشرانه یورو 5 بهره ببرند؛ اما با توجه به تحریم های اعمال شده قدرت های جهانی، این موضوع به تأخیر افتاد.

با گذشت چند سال از شروع پروژه، متخصصان این گروه خودروسازی پیروز شدند ضمن کاهش مصرف سوخت دو محصول ساینا و کوئیک با ارتقای سیستم کنترل پیشرانه به استاندارد آلایندگی یورو 5 دست یابند. با این حال، هنوز درصد بسیار کمی از خودروهای فراوریی در ایران از استاندارد آلایندگی یورو 5 بهره می برند و باید کوشش مضاعفی گردد تا بتوان به سطح کیفی موردانتظار برای ارتقای محیط زیست دست یافت.

قانون هوای پاک فراموش شد؟

براساس قانون هوای پاک، باید تمام خودروسازان از ابتدای سال 1398 خودروهایشان را مطابق با استاندارد یورو 5 فراوری می کردند که به بهانه تحریم، اجرای این قانون را یک سال عقب انداختند و قرار شد از اول فروردین 1399، این قانون اجرا گردد. امید می رود در سال های آینده، تعداد خودروهای یورو 5 در کشور افزایش یابد تا بهبود کیفیت هوای کلان شهرها را ببینیم.

استاندارد آلایندگی خودرو در ایران

دولت با هدف حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا، جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودروهای بنزینی و گازوئیلی و دوگانه سوز ساخت داخل و وارداتی و موتورسیکلت ها را معین کرد.

بر این اساس، استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای سبک و سنگین و نیمه سنگین در سال های 1389 و 1390 یورو 2 بود؛ اما در سال های 1391 و 1392 و 1393، این خودروها باید استاندارد یورو 4 را کسب می کردند. موتورسیکلت های چهارزمانه نیز تا سال 1393 فرصت داشتند استاندارد یورو 2 را کسب نمایند. پس از آن، یعنی از سال 1394، برنامه ریزی شده بود که استاندارد جاری کشور مطابق با استاندارد حد مجاز آلودگی جاری در کشورهای اروپایی یورو 6 باشد.

تکلیف خودروسازان

تمام خودروسازان داخلی مکلف شدند از 29 دی 1390 تا خاتمه سال 1391 استاندارد فراوری خودرو خود را از یورو 2 به یورو 4 ارتقا دهند. پیش از این بنابر مصوبه قبلی هیئت وزیران در سال 1384، برای خودروهای سبک و سنگین تا سال 1388 یورو 2 و از سال 1389 تا 1391 یورو 3 و از سال 1392 تا 1393 یورو 4 در نظر گرفته شده بود.

به همین منظور، پروژه های افزایش کیفیت سوخت تعریف شد و قرار بود از نیمه دوم سال 1390، به تدریج محصولات با کیفیت EU IV (یورو 4) و EU V (یورو 5) و حداکثر تا خاتمه خرداد 1390 حداقل هشت میلیون لیتر در روز سوخت مطابق با یورو 5 در صندلی های سوخت کلان شهر تهران عرضه گردد. در این صورت، میزان بنزن موجود در بنزین و گوگرد موجود در گازوئیل نیز بسیار کاهش می یافت. البته این مسئله محقق نشد؛ ولی پیش بینی می شد از اوایل سال 1391 با اجرا و تکمیل و بهره برداری از چند طرح جدید پالایشگاهی، بخش عمده ای از بنزین کشور با استاندارد یورو 4 توزیع گردد.

با گذشت سال های زیاد از زمان الزام شرکت های خودروساز و انجام پروژه های ارتقای کیفیت سوخت، همچنان پیشرفت ضعیف فراوری خودرو و سوخت پاک در ایران را شاهد هستیم. انتظار می رود در سال های آینده، کوشش های بیشتری برای بهبود کیفیت خودروها و سوخت و اجرای استانداردهای آلایندگی انجام گردد.

منبع: زومیت