شبی به بلندای زایش خورشید

به گزارش باتسک، در ساعت 16 و 55 دقیقه روز جمعه 30 آذرماه لحظه غروب خورشید در تهران است و با توجه به لحظه طلوع خورشید در بامداد روز شنبه اول دی، طول این شب (جمعه 30 آذر) 14 ساعت و 16 دقیقه است که در میان شب های سال طولانی ترین شب سال محسوب می گردد.

شبی به بلندای زایش خورشید

به گزارش خبرنگاران، برای شب یلدا که آخرین شب پاییز و بلندترین شب سال است، حکایت ها و افسانه های زیادی گفته شده؛ برخی معتقدند مردمان باستان، این شب را بسیار شوم و نامبارک می دانستند؛ از این رو تا سپیده دم بیدار می ماندند و در کنار یکدیگر، خود را سرگرم می کردند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی، روحیه آنان را تضعیف نکند، برخی هم از آن به نام شب زایش خورشید یاد می نمایند.

اما همه حکایت ها در سقف آسمان بالای سر ما رخ می دهد، جایی که محور دوران وضعی زمین نسبت به صفحه دورانش به دور خورشید کج است، یعنی آنکه محور دوران زمین بر صفحه گردش زمین به دور خورشید عمود نیست، بلکه از حالت قائم به اندازه 23.5 درجه انحراف دارد و در همان حالی که زمین به دور خودش می چرخد، به دور خورشید نیز گردش می نماید. برای ما که بر روی زمین قرار داریم، این طور به نظر می رسد که خورشید در حرکتی سالیانه در آسمان جابه جا می گردد. به مسیر حرکت ظاهری خورشید در زمینه آسمان در مدت یک سال خورشیدی، دایرة البروج گفته می گردد. ناظر زمینی این طور تصور می نماید که خورشید روی دایرةالبروج مسیری را از بین صورت های فلکی مختلف طی می نماید.

در واقع حرکت خورشید در دایرة البروج ناشی از حرکت سالیانه زمین به دور خورشید است. مشابه این پدیده در حرکت روزانه زمین نیز اتفاق می افتد و به دلیل حرکت غرب به شرق زمین، به نظر می رسد که خورشید و ستارگان در طی شبانه روز از شرق به غرب جابه جا می شوند. از آن جایی که صفحه چرخش مدار زمین حول خورشید بر استوای زمین منطبق نیست و با آن زاویه ای حدود 23.5 درجه می سازد، استوای سماوی که امتداد استوای زمین در فضا است نیز با دایرة البروج هم صفحه نیست و زاویه 23.5 درجه می سازد. برای ما که بر روی زمین زندگی می کنیم، همین زاویه عامل پدید آمدن فصول است.

استوای سماوی و دایرة البروج یکدیگر را در دو نقطه قطع می نمایند که به آنها نقاط اعتدالین گفته می گردد. در روز اول بهار که اعتدال بهاری است، خورشید دقیقاً در شرق طلوع می نماید؛ اما هر چه به انتهای فصل بهار نزدیک می شویم، فاصله خورشید از استوای سماوی بیشتر می گردد و نه تنها طول روز (فاصله بین طلوع تا غروب خورشید) بیشتر می گردد، که محل طلوع خورشید کمی به سمت شمال تغییر می نماید. هرچه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، این جابجایی نیز بیشتر است.

به گفته مدیرگروه انجمن نجوم آماتوری ایران دو هفته قبل از یلدا زودترین غروب خورشید رخ می دهد و دو هفته پس از اول دی ماه دیرترین طلوع خورشید را خواهیم داشت؛ اما این موضوع به این معنی نیست که شب یلدا طولانی ترین شب سال نباشد؛ چراکه برای محاسبه طول شب باید به هر دو مولفه زمان غروب و طلوع خورشید توجه گردد.

یلدا شب طولانی زمینیان

مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت وگو با خبرنگاران، اظهار کرد: ساعت 16 و 55 دقیقه روز جمعه 30 آذرماه لحظه غروب خورشید در پایتخت کشور (تهران) است.

وی افزود: با توجه به لحظه طلوع مهرتابان در بامداد روز شنبه، اول دی ماه که در ساعت 7 و 11 دقیقه خواهد بود، طول این شب (جمعه 30 آذر) 14 ساعت و 16 دقیقه است که در میان شب های سال طولانی ترین شب سال محسوب می گردد.

عتیقی خاطر نشان کرد: شب های قبل و بعد از یلدا، به میزان بسیار کمی نسبت به شب اول دی ماه به میزان چند ده ثانیه و در حد دقیقه کوتاه تر است، اما اهمیت این موضوع در این نکته است که ایرانیان از گذشته های دور به این تفاوت زمانی این شب نسبت به شب های دیگر در طول سال مطلعی داشتند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تاکید نمود: حدود دو هفته قبل از یلدا زودترین غروب خورشید رخ می دهد و دو هفته پس از اول دی ماه دیرترین طلوع خورشید را خواهیم داشت؛ اما این موضوع به این معنی نیست که شب یلدا طولانی ترین شب سال نباشد؛ چراکه برای محاسبه طول شب باید به هر دو مولفه زمان غروب و طلوع خورشید توجه گردد.

وی با تاکید بر اینکه در ساعت یک و 52 دقیقه بامداد روز شنبه اول دی (جمعه شب) لحظه رسیدن خورشید به نقطه انقلاب زمستانی است، ادامه داد: علی رغم آنکه به این نکته مطلع هستیم که خورشید در مرکز منظومه خورشیدی واقع شده است و زمین به دور آن می چرخد، اما حرکت ظاهری خورشید را بر روی کره آسمان متصور هستیم؛ چراکه با گردش زمین به دور خورشید، گویا خورشید در زمینه صورت های فلکی آسمان بر خلاف جهت عقربه های ساعت جا به جا می گردد.

مدیر انجمن نجومی آماتوری ایران با تاکید بر اینکه مدار زمین که با در نظر دریافت حرکت ظاهری خورشید بر کره آسمان از آن به عنوان دایرةالبروج یاد می گردد، با استوای آسمان که به گفته این فعال حوزه نجومی از امتداد استوای زمین بر روی کره آسمان، دایره معدل النهار یا استوای آسمانی به دست می آید و کره آسمان را به دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می نماید، حدود 23.5 درجه (23 درجه و 27 دقیقه کمان) زاویه می سازد، افزود: در حقیقت دو صفحه یکی صفحه استوای آسمان و دیگری صفحه مداری زمین به دور خورشید در دو نقطه با یکدیگر تقاطع دارند و به این نقاط اعتدالین گفته می گردد که یکی اعتدال بهاری و دیگری اعتدال پاییزی است.

عتیقی خاطر نشان کرد: در طرفین نقاط اعتدال که به نقاط گره نیز مشهور هستند، نقاط انقلابین قرار دارند که یکی انقلاب تابستانی و دیگری انقلاب زمستانی است.

وی شرح داد: در زمانی که زمستان در نیمکره شمالی آغاز می گردد، برای ساکنان نیمکره جنوبی، آغاز فصل تابستان است و ساکنان نیمکره جنوبی بلندترین روز و کوتاه ترین شب را تجربه خواهند کرد.

ثبت ملی میراث نیک نیاکان

مدیر انجمن نجومی آماتوری ایران با بیان اینکه مناسبت یلدا در سال 1387 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، ابراز امیدواری کرد که این میراث نیک نیاکان به همت مسوولان ذی ربط به ثبت جهانی نیز برسد.

وی یلدا را واژه ای سریانی و به معنای زایش دانست و ادامه داد: این واژه اشاره به طلوع مهرتابان پس از یک شب طولانی دارد و در باور ایرانیان باستان، شب یلدا نقطه آغاز خلقت بوده و بر اساس برخی متون از حدود 8 هزار سال قبل تاکنون این آیین در ایران رواج داشته است.

شاهنامه و حافظ خوانی یلدایی

عتیقی با اشاره به اهمیت شب یلدا، گفت: از گذشته های دور مرسوم بوده که خانواده در منزل، شب یلدا به منزل یکی از بزرگان فامیل دور هم جمع می شدند و ضمن استفاده از تنقلات و گفت وگوی صمیمانه و کتابخوانی و از جمله شاهنامه خوانی و تفال بر دیوان حافظ، کوچکترها از تجارب بزرگترها بهره مند می شدند و با رسم و رسوم ملی و طریق صحیح زندگی آشنا می شدند.

وی با اشاره به روی آوردن جوانان به رسانه های گروهی از جمله تلویزیون و انیترنت در قرن 21 گفت : متاسفانه این امر عاملی شده است که در چنین مناسبت هایی از جمله شب یلدا که بهترین زمان برای آموختن رسوم گذشته برای جوانان و نوجوانان است، فرصت گفت وگوی چهره به چهره با بزرگترها از این قشر توانمند و مولد جامعه گرفته گردد.

عتیقی توضیح داد: چه خوب است در چنین مناسبت هایی فرصت را مغتنم شمرده و به ارتباط رو در رو بیشتر پرداخته گردد.

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 7 خرداد 1398 بروزرسانی: 26 آبان 1399 گردآورنده: batask.ir شناسه مطلب: 250

به "شبی به بلندای زایش خورشید" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "شبی به بلندای زایش خورشید"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید